Opsiyonlar ile Arasındaki Farklar Nedir?

Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri birlikte anılmalarına rağmen temelde birbirinden çok farklı türev araçlardır. Her birinin kendine has özellikleri vardır. Ayrı ayrı veya aynı anda değişik kombinasyonlarla kullanıldıklarında farklı yatırım veya korunma stratejileri geliştirilebilir.

Her iki sözleşme de riskten korunma veya yatırım amacıyla kullanılabilir. Aralarındaki temel farklılık şudur: Vadeli işlem sözleşmeleriyle pozisyon aldığınızda bir yükümlülük üstlenmiş, opsiyon sözleşmesi satın aldığınızda bir hak satın almış ve opsiyon sözleşmesi sattığınızda opsiyonu alanın istemesi halinde yerine getirmeniz gereken bir yükümlülük üstlenmiş olursunuz.

Türev araçlar ile opsiyon arasındaki farkı daha net bir şekilde açıklayabilmek için döviz piyasası ile ilgili bir örnek verelim…

Örneğimizde ilk olarak korunma amaçlı vadeli işlem sözleşmelerini kullandığınızı varsayalım. Üstlendiğiniz riskin türüne göre vadeli piyasada yaptığınız işlemlerde, dövizi gelecekte hangi fiyattan alacağınızı veya satacağınızı bugünden belirleyip sabitleyebilirsiniz. Bu sayede sözleşmenin vade tarihine kadar kur değişiminden etkilenmemiş olursunuz. Tabi bu garantiyi elde etmek için vade tarihine kadar beklemeniz, pozisyonunuzu kapatmamanız gereklidir.

Diğer yandan türev araçlarla korunma işlemi yaparken endişeleriniz veya öngörüleriniz yersiz de çıkabilir. Bu durumda örneğin pozisyon aldığınız dövizi vade sonunda önceden vadeli işlem sözleşmesiyle anlaştığınız fiyattan daha yüksek bir fiyat ile satabilecekken sözleşmeyle anlaştığınız daha düşük bir kazanca razı olmak durumunda kalabilirsiniz. Yani spot piyasada fiyatlar endişelerinizin tersi yönünde gelişse bile siz risk almamak için vade sonundaki gelir veya maliyetinizi önceden belirlemişsinizdir ve sözleşmenin sonuna kadar bu fiyatı değiştiremezsiniz. Fiyatların endişelerinizin tersi yönünde geliştiğini fark edip pozisyonunuzdan kapatmanız da mümkündür. Ancak bunu yaptığınızda pozisyonunuzu kapattıktan sonra vade sonuna kadarki süre içinde döviz kurunun tam tersi yönde hareket etmeyeceğinin garantisin sağlayamazsınız.

Korunma işlemini opsiyon sözleşmelerini kullanarak yaptığınızda ise; opsiyon sözleşmesi satın alır, malı ya da dövizi sözleşmede anlaştığınız fiyattan gelecekte alma veya satma hakkına sahip olursunuz. Ancak bu bir haktır. Yani fiyatların gelişimine göre bu hakkı kullanmak veya kullanmamak sizin inisiyatifinizdedir. Vade sonunda spot kur seviyesine göre opsiyonu kullanır veya kullanmazsınız. Ancak opsiyonu kullanmazsanız ödediğiniz primi kaybedersiniz. Ayrıca satın almış olduğunuz opsiyon sözleşmesinin size sağladığı hakkı kullanabilmeniz sadece vade sonunda mümkün değildir, bu hakkı vade tarihinden önce de bazı opsiyon tiplerinde (Amerikan tipi opsiyonlarda) dilediğiniz her an kullanabilirsiniz.

Yatırım amaçlı yaptığınız işlemlerde ise; hem vadeli işlem sözleşmelerini hem de opsiyon sözleşmelerini fiyatlarını takip ederek anlık olarak alıp satım yapabilirsiniz.

Görüldüğü gibi, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin kendilerine has özellikleri vardır. Risk durumunuz ve geleceğe yönelik fiyat beklentileriniz doğrultusunda dilerseniz vadeli işlem sözleşmesi veya opsiyon sözleşmesinden birini tercih ederek, dilerseniz ikisini bir arada kullanarak stratejiler geliştirebilirsiniz.